Terapeutyczny wpływ jogi dla dzieci

O tym, w jaki sposób joga wspiera holistyczny rozwój dzieci, pisałam w jednym z ostatnich artykułów. Ale to nie wszystko. Korzyści, jakie niesie ze sobą praktyka jogi, sprawiają, że może być ona uzupełnieniem i wsparciem dla wielu specjalistycznych terapii. Terapeutyczny wpływ jogi może być obserwowany w wielu obszarach dziecięcego rozwoju. Praktyka jogi wspaniale wspiera fizjoterapię, terapię logopedyczną, integrację sensoryczną, terapię ręki czy trening umiejętności społecznych.

Artykuł ten powstał przy wsparciu dwóch wspaniałych specjalistek i terapeutek, pani Agnieszki Karcz – Smilgin oraz Małgorzaty Kozłowskiej, które zgodziły się podzielić swoją wiedzą i nieocenionym doświadczeniem.

W kolejnych fragmentach tekstu opowiem pokrótce o związkach jogi z wymienionymi terapiami dziecięcymi.

Joga a fizjoterapia

Terapeutyczny wpływ jogi obecny jest w obszarze działania fizjoterapii. Asany (pozycje jogi), czyli kształty, które przyjmuje się na zajęciach, mają bardzo dobry wpływ na funkcjonowanie całego ciała. Nie tylko je wzmacniają i poprawiają jego siłę, ale także zwiększają jego elastyczność. Zarówno ćwiczenia wzmacniające, jak i rozciągające sprzyjają kształtowaniu właściwej postawy ciała. Podczas praktyki jogi wzmacniane i uelastyczniane są mięśnie, ścięgna, stawy i wiązadła. Wybrane pozycje sprzyjają także likwidacji przykurczy obecnych w różnych obszarach. Joga poprawia także napięcie mięśniowe oraz koordynację. Do tego uczy równowagi oraz planowania ruchów i wspiera przeciwdziałanie płaskostopiu.

Aktywności jogowe wspierają poszczególne partie ciała oraz jego potrzeby. Wykonywanie asan i ćwiczeń oddechowych otwiera klatkę piersiową i zapobiega garbieniu się. Pozycje jak np. wojownik II lub pozycja z kolanami przy klatce piersiowej pomagają likwidować przykurcze w stawach biodrowych, biodrowo-krzyżowych oraz odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Z kolei pozycja góry wzmacnia mięśnie brzucha i grzbietu, dzięki czemu zakorzenia nawyk prawidłowej postawy.

Relaksacja odbywająca się na końcu każdych zajęć uczy umiejętności rozluźniania mięśni i odpoczynku, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Wpływ jogi w terapii logopedycznej

Praktyka asan oraz ćwiczenia oddechowe, które są bardzo ważnym elementem zajęć jogi dla dzieci, stanowią niezastąpione wsparcie w terapii logopedycznej. Dzieci uczą się rozpoznawać fazy oddechu (wdech i wydech). Do tego wypracowuje się nawyk oddychania przez nos. Dąży się do ograniczenia oddechu wykonywanego przez usta, ponieważ prowadzi on do osłabienia mięśnia okrężnego warg, wiotkości mięśni policzkowych i niewydolności warg co bardzo niekorzystnie wpływa na rozwój mowy.

Ćwiczenia z różnymi akcesoriami oddechowymi (słomki, bańki, piórka, pompony) motywują do zaangażowania mięśni ust i twarzy. Oddech dobrej jakości wspomaga rozwój dróg oddechowych, zgryzu, twarzoczaszki i prawidłowej postawy ciała. Jest także niezbędny do wypracowania lub przywrócenia prawidłowego wzorca pozycji spoczynkowej języka i połykania.

Zabawy jogowe bogate są także w różnorodne ćwiczenia fonacyjne. Na jodze często pojawia się naśladowanie różnych dźwięków wraz z modulowaniem siły natężenia głosu (jego głośności i mocy).

Dodatkowo wykonywane podczas zajęć jogi asany, angażującą całe grupy mięśniowe obecne w ciele. Tym samym aktywują łańcuchy powięziowe, wpływając na kompleks ustno — twarzowy. W ten sposób wzmacniane i stymulowane są mięśnie odpowiadające za prawidłowe ułożenie ust i języka w jamie ustnej, a co za tym idzie za prawidłową wymowę.

Podsumowując, zarówno aktywność fizyczna z przyjmowaniem danych kształtów ciała, jak i ćwiczenia oddechowe sprzyjają korygowaniu wad wymowy i prawidłowemu rozwojowi mowy.

Joga a integracja sensoryczna

Joga oraz praktyka uważności bardzo skłaniają do tego, aby przenosić swoją uwagę na doznania płynące z ciała i zmysłów. Dzięki temu zajęcia te świetnie wspierają integrację sensoryczną. Praktyka uważności zwraca nas ku informacjom dostarczanym przez poszczególne zmysły: wzrok, dotyk, smak, węch, słuch, jednocześnie rozwijając skupienie i zdolność koncentracji uwagi. Praktyka asan oraz różnego rodzaju ćwiczenia ruchowe dodatkowo stymulują czucie głębokie i zmysł równowagi.

Kontakt z dźwiękami podczas koncertów relaksacyjnych, spacer po ścieżkach sensorycznych, rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku, masażyki, uważne jedzenie, ćwiczenia z olejkami eterycznymi to wszystko elementy zajęć jogi, które sprzyjają zmysłowej integracji.

Ponadto różnorodne zabawy jak: pełzanie, przepychanie się, przeciskanie między materacami, zawijanie się w maty czy gry z chustą animacyjną, będące elementem rozgrzewki lub jogowych opowieści pomagają w dostymulowywaniu czucia głębokiego (propriocepcji).

Dodatkowo na zajęciach jogi rozwijana jest orientacja w schemacie ciała oraz orientacja w przestrzeni. Sprzyjają temu asany, wymagające przybrania odpowiedniego kształtu ciała oraz ustawienia się w taki sposób, aby nie wchodzić w przestrzeń innych osób.

Zajęcia jogi sprzyjają także wyciszeniu i odpoczynkowi, co jest niezwykle potrzebne dzieciom, narażonym na zbyt dużą liczbę bodźców. Ćwiczenia relaksacyjne i praktyka uważności sprzyjają rozluźnieniu ciała i umysłów oraz regeneracji.

Zintegrowane wrażenia zmysłowe są warunkiem rozwoju zdolności skupienia uwagi i koncentracji. Wspieranie zmysłów na zajęciach jogi przy jednoczesnym zachęcaniu do zatrzymania się w chwili obecnej i skoncentrowania na ciekawych elementach (jak zapalona świeczka, klepsydra, atrakcyjny przedmiot trzymany w dłoni) stanowią mocne wsparcie terapii SI.

Joga a terapia ręki

Sprawność dłoni i zdolność do posługiwania się narzędziem pisarskim wiąże się z kondycją całej kończyny górnej. Nie wystarczy sprawna dłoń, potrzebna jest sprawna cała obręcz barkowa, aby z powodzeniem wykonywać precyzyjne ruchy dłonią. Ćwiczenia wykorzystywane na zajęciach jogi sprzyjają rozwijaniu umiejętności rozruchowych, manipulacyjnych i manualnych kończyny górnej. Co to znaczy?

Na zajęciach jogi dzieci wzmacniają całe ciało poprzez wykonywanie pozycji jogi oraz innych ćwiczeń ruchowych. Asany mają wspaniały wpływ na sprawność, elastyczność oraz siłę całego ciała. Poszczególne pozycje jogi wzmacniają m. in. mięśnie grzbietu i brzucha, które warunkują przyjęcie właściwej pozycji podczas pisania/ rysowania. Jest ona podstawą terapii ręki i warunkiem jej powodzenia. Równocześnie poszerzają zakres ruchów ramion poprzez różnego rodzaju ćwiczenia (wymachy, krążenia, rzucanie, łapanie, sięganie, itp.).

Joga pozwala także na doskonalenie sprawności ramienia i dłoni poprzez manipulowanie różnymi elementami (np. układanie patyczków i klocków, nawlekanie koralików, rysowanie, kolorowanie, przeprowadzanie elementów po śladzie lub w labiryncie) oraz wykonywanie ćwiczeń manualnych (np. podrzucanie przedmiotów, kozłowanie, toczenie piłki). Dzieci doskonalą także chwyt pęsetowy (ważny podczas pisania). Dzieje się to poprzez zabawy z łapaniem w dłonie małych elementów: pomponów, kamyczków, okrągłych szkiełek ozdobnych, kasztanów, itp. oraz manipulowanie nimi.

Wskazane ćwiczenia są często elementami praktyki asan, jogowych opowieści lub aktywności związanych z praktyką uważności czy ćwiczeniami oddechowymi, a tym samym są nieodłącznym elementem zajęć jogi dla dzieci.

Terapeutyczny wpływ jogi w treningu umiejętności społecznych (TUS)

Praktyka jogi wspiera nawiązywanie prawidłowych relacji z sobą samym, jak i z innymi ludźmi. Dzięki jodze dzieci uczą się dostrzegać swoje mocne strony, a to pozytywnie wpływa na ich poczucie własnej wartości. Joga wolna jest ocen i negatywnych komentarzy. Każdy działa według swoich możliwości i zgodnie ze swoim samopoczuciem. Dzieci poznają swoje potrzeby i uczą się szanować swoje ograniczenia.

Wykorzystywane ćwiczenia sprzyjają wyciszeniu, rozładowaniu nagromadzonych emocji i stresu oraz przeciwdziałaniu stanom lękowym. Uczestnicy uczą się zauważać swoje emocje oraz wyrażać je w sposób konstruktywny.

Ponadto zajęcia jogi sprzyjają nauce budowania relacji z innymi. Dzieci zachęcane są do podejmowania współpracy, pracy w parach lub małych grupach. Dzięki temu rozwijają umiejętności wyrażania własnego zdania, negocjacji swojego stanowiska oraz obdarzania innych uwagą. Zajęcia te pomagają im zauważyć potrzeby i emocje innych oraz odpowiadać na nie z szacunkiem.

Joga i praktyka uważności uczą także wdzięczności i życzliwości. Dostrzeganie dobrych momentów w każdym dniu sprzyja budowaniu pozytywnego nastawienia wobec życia. Z kolei ćwiczenia życzliwości rozwijają dobre relacje z sobą samym i innymi ludźmi.

Jak łatwo zauważyć powyżej, joga jest niezwykle wartościowym wsparciem dla wielu dziecięcych terapii. Tym, co czyni ją wyjątkową, jest to, że uczestnicząc w zajęciach, dzieci świetnie się bawią i nawet nie zauważają, że są podmiotem jakichś działań terapeutycznych. Tym samym bawiąc się, rozwijają siebie!

Zapisz się na darmowy webinar!

Jeżeli Ty także widzisz wartość jogi, jej korzystny wpływ na dziecięcy rozwój oraz różne terapie i myślisz o jej wprowadzeniu do placówki edukacyjnej, koniecznie zapisz się na webinar, klikając zdjęcie poniżej!