Joga dla dzieci a ich potrzeby

Zajęcia jogi dla dzieci są wciąż nowością w wielu środowiskach. Wiele osób dziwi się, że statyczna joga może zainteresować i przyciągnąć uwagę dzieci. Zajęcia skierowane do młodszego pokolenia wyglądają jednak inaczej, niż typowa joga. Co więcej, mało kto zdaje sobie sprawę, że joga dla dzieci jest nie tylko zabawą, ale niesie ze sobą wiele korzyści. Odpowiada także na główne potrzeby dzieci. Ale zacznijmy od początku…

O potrzebach słów kilka

Zgodnie z definicją badacza społecznego Adama Lisowskiego:

“Potrzeba to pewien odczuwalny przez człowieka stan braku czegoś, co jest niezbędne do utrzymania go przy życiu, umożliwienia jego rozwoju i utrzymania określonej roli społecznej oraz zachowania równowagi psychicznej”

Potrzeby są uniwersalne, co oznacza, że każdy człowiek doświadcza tych samych. Można podzielić je na potrzeby niższego i wyższego rzędu, a ich najbardziej znanej klasyfikacji dokonał Abraham Maslow – amerykański psycholog, autor teorii hierarchii potrzeb. Podzielił on potrzeby na 5 poziomów i zaprezentował je w formie piramidy. Ważnym aspektem tej klasyfikacji jest przyjęcie, że zaspokojenie potrzeb niższego rzędu jest warunkiem zaspokajania potrzeb wyższych.

Piramida potrzeb Maslowa

Mimo że hierarchia potrzeb Maslowa dotyczy bezpośrednio potrzeb osób dorosłych, są one także spójne z dziecięcymi potrzebami.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na pracę Jeffrey Young`a – amerykańskiego psychologa i twórcy teorii schematu, który zajmował się konkretnie potrzebami dzieci.

Potrzeby dzieci według Jeffrey Young`a:

1. Potrzeba bezpieczeństwa
2. Potrzeba kontaktu z innymi (więzi)
3. Potrzeba autonomii
4. Potrzeba poczucia własnej wartości
5. Potrzeba autoekspresji
6. Potrzeba realnych ograniczeń

Już na pierwszy rzut oka widać, że potrzeby te spotykają swoje zaspokojenie na zajęciach jogi dla dzieci. Zajęcia te to nie tylko wykonywanie określonych ćwiczeń i działanie według instrukcji. To także przestrzeń na ekspresję własnych emocji, rozwijanie relacji z innymi, budowanie własnej samooceny i poszukiwanie swojego miejsca w grupie.

W jaki sposób joga dla dzieci zaspokaja potrzeby?

Joga dla dzieci to zajęcia wielowymiarowe, które pozytywnie wpływają na zaspokojenie potrzeb dzieci oraz na ich holistyczny rozwój. Więcej o korzyściach dla rozwoju pojawi się w kolejnym artykule.

Oczywiście, warto tu dodać, że dla efektywności zajęć bardzo ważna jest postawa osoby prowadzącej zajęcia – to od niej w dużej mierze zależy to, w jakim stopniu dzieci będą mogły skorzystać z jogi i jej wzbogacających właściwości. Więcej o odpowiednim nastawieniu dorosłego można przeczytać TUTAJ <-

Wracając do klasyfikacji Jeffreya Young`a zobaczmy, jak zajęcia i praktyka jogi mogą pomóc zaspokoić poszczególne dziecięce potrzeby.

Potrzeba bezpieczeństwa

Dzieci potrzebują czuć się zauważone i zaopiekowane przez osoby dorosłe. Prowadzący zajęcia pozostają dla dzieci dostępni. Oznacza to, że dziecko może się zwrócić do nich z każdą sprawą i otrzymać odpowiednią, wspierającą reakcję. Dziecko nie zostanie pozostawione samo jeśli się czymś martwi, czegoś boi, czy coś go niepokoi. Emocje dzieci zostają zaopiekowane, a dorosły jest osobą godną zaufania, która traktuje poważnie dziecięce emocje i potrzeby.

Jeżeli dziecko nie czuje się komfortowo, pozostając bez opiekuna na zajęciach, zdarza się więc, że jest on zaproszony do obecności w sali. Zajęcia mają być dobrym doświadczeniem, dlatego ważne jest, aby poczucie bezpieczeństwa i samopoczucie uczestników stały na pierwszym miejscu.

Potrzeba kontaktu z innymi

Joga dla dzieci to zazwyczaj zajęcia grupowe. Już sama obecność innych może zaspokajać tę potrzebę. Na jodze dzieje się jednak znacznie więcej. Wiele ćwiczeń wykonywanych jest w parach, bądź całą grupą. Pojawiają się pozycje wykonywane z partnerem, ćwiczenia oddechowe, wzajemne masażyki czy grupowe prace plastyczne. Dzięki temu powstaje przestrzeń nie tylko do nawiązywania kontaktu, ale także do podejmowania współpracy, negocjowania, wyrażania własnego zdania i wspólnego poszukiwania rozwiązań. Dzieci uczą się szanować siebie nawzajem, wspierać i być dla siebie dobrymi kolegami i koleżankami.

Jednocześnie instruktor staje się dla dziecka “znaczącym dorosłym”, który obdarza je szacunkiem i uwagą, jest godny zaufania i można na nim polegać. To ważne, aby na zajęciach pojawiało się miejsce na szczere rozmowy i wymianę doświadczeń.

Potrzeba autonomii

Dzieci potrzebują czuć, że mogą być niezależne od dorosłego i wyrażać własne zdanie. Na zajęciach jogi brane są pod uwagę ich głos i preferencje. Zdarza się zmieniać “plan zajęć” w zależności od tego, czego dzieci potrzebują lub o co proszą. W końcu te zajęcia mają być dla nich atrakcyjne!

Ponadto dorosły, prowadzący zajęcia jogi pełny jest wiary w dziecięce możliwości. Dlatego też zachęca dzieci do podejmowania nowych wyzwań i wykonywania trudniejszych zadań. Daje im się przestrzeń na eksplorowanie, realizację pomysłów i poszukiwanie nowych zastosowań wykorzystywanych pomocy i rekwizytów (oczywiście w granicach bezpieczeństwa).

Potrzeba poczucia własnej wartości

Na zajęciach jogi każde dziecko obdarzane jest szacunkiem i traktowane poważne. Nie ma zawstydzania, wyśmiewania, porównywania i karania. Dzieci otrzymują uwagę, gdy jej potrzebują. Osobiście nie korzystam z kar i nagród w trakcie zajęć — dążę do rozwijania motywacji wewnętrznej u dzieci. Dziecko, które nie jest warunkowane przez zewnętrzne motywatory, może naturalnie rozwijać poczucie własnej wartości.

Ponadto podejmowanie nowych wyzwań (wykonywanie nowych ćwiczeń i zadań), bycie docenionym za działania, a nie ich efekt (np. dążenie do wykonania skomplikowanej asany), bycie bezwarunkowo akceptowanym (także wtedy, gdzie działania nie spełniają czyichś oczekiwań) sprawia, że dziecięca samoocena wzrasta i rozwija się w dziecku poczucie własnej wartości.

Potrzeba autoekspresji

Joga daje przestrzeń na wyrażanie siebie. Po pierwsze na zajęciach można wyrażać i przyglądać się wszystkim swoim emocjom. Co może być kontrowersyjne — dzieci mogą być tu w złym humorze, mogą czuć się zmęczone czy smutne i nikt na siłę nie przekonuje je, aby poczuły się lepiej (bo otoczeniu niewygodnie z ich trudnymi emocjami). Na jodze dzieci poznają także różne sposoby na konstruktywne wyrażanie emocji, mogą je “testować” i wybierać te, które są im najbliższe. To także miejsce, aby dzielić swoimi przeżyciami, opowiadać o swoich doświadczeniach, marzeniach i poszukiwać swoich mocnych stron.

Po drugie zajęcia jogi dla dzieci dają także nieograniczone możliwości na własną ekspresję twórczą — wyrażenie siebie — swojego “świata wewnętrznego” poprzez różne dziedziny sztuki. Jest tutaj miejsce na swobodny taniec, rysowanie, malowanie, układanie wzorów i inne aktywności twórcze. Jest także przestrzeń na śmiech, wygłupy i kreatywne pomysły. Nie trzeba nikogo udawać, można być w pełni sobą!

Potrzeba realnych ograniczeń

No dobrze, bo mogłoby się wydawać, że joga dla dzieci stawia dzieci na “wyidealizowanym” piedestale i wymaga całkowitego podporządkowania się potrzebom jednostki, nie zważając na potrzeby grupy czy bezpieczeństwo i dobre samopoczucie innych. Nic bardziej mylnego! Joga dla dzieci to także miejsce, w którym dzieci doświadczają granic innych osób i uczą się ich nie przekraczać. Nie pozwala im się tutaj na wszystko, jeśli to do czego dążą: krzywdzi ich samych, rani inne osoby (fizycznie i emocjonalnie) bądź powoduje zniszczenia w otoczeniu. W ten sposób dzieci rozwijają w sobie także uważność nie tylko na siebie, ale także na drugiego człowieka.

Aby dzieci rozwijały się prawidłowo, muszą rozwijać w sobie poczucie, że inne osoby mają granice, których nie należy przekraczać, własne potrzeby, które czasem stoją w konflikcie z dziecięcymi potrzebami i mają prawo dążyć do ich realizacji. To wszystko dobrze opisuje sformułowanie Marii Montessori — włoskiej lekarki i pedagog, opisującego podstawę jej metody wychowawczej, jako “wolność w granicach”. Bez jasnych reguł, zasad i informacji o świecie społecznym dzieci są zagubione, co niekorzystnie wpływa na ich rozwój i poczucie własnej wartości.

Wracając jeszcze na koniec do piramidy potrzeb Maslowa, warto podkreślić, że joga dla dzieci zaspokaja także potrzebę odpoczynku. Tak, ona także występuje u dzieci, mimo że częściej manifestują one potrzebę ruchu (także świetnie zaspokajaną na jodze). Dzięki ćwiczeniom mindfulness i relaksacji dzieci uczą się, że “zatrzymanie” jest potrzebne i przynosi im pozytywne efekty. W ten sposób rozwijają także świadomości własnego ciała i zdolność odpowiadania na jego potrzeby.

Joga dla dzieci tworzy przestrzeń, gdzie potrzeby zostają zauważone i zaspokajane. To właśnie czyni jogowe zajęcia wyjątkowymi i niezwykle wartościowymi!

To jak? Masz ochotę zaproponować je “swoim” dzieciom?

W sklepie Skarbów jogi dla dzieci czeka na Ciebie wiele inspiracji i gotowych materiałów do zajęć.

Pobierz opowieść jogową “Las wita nas”

Możesz także spróbować wspólnej praktyki z dziećmi w oparciu o opowieść jogową. Wypełnij formularz i pobierz opowiadanie “Las wita nas” wypełnione pozycjami jogi, ćwiczeniami oddechowymi i praktyką uważności!